MADDENIN DÖRDÜNCÜ HALI PLAZMA Maddenin katı,sıvı ve gaz halinden başka çok yüksek sıcaklıklarda karşılaşılan,plazma olarak adlandırılan dördüncü bir hali daha vardır.yüksek sıcaklığa ısıtılan gazlar önce atomlarına ayrılır,sonrada atomda dış yörünge elektronlarının kopması ile pozitif yüklü iyon oluşur. Mesela,azot molekülü ısıtılırsa önce azot atomu,sonrada azot iyonu oluşur.olayın denklemi N²(g)=2N(g)=2N(g)+2e şeklindedir.Burada molekül,atom,iyon ve elektron bulunan bir karışım meydene gelir.Elektrikçe nötr olan bu karışım plazmadır. Plazma yüksek sıcaklıkta oluşabildiği gibi,yüksek basınç altındada oluşabilir.Yüksek basınçta atomların elektron kabukları çöker.Serbest elektronlar ve çekirtekten oluşan plazma meydena gelir.Laboratuvar şartlarında bu basınca ulaşılamaz,ancak Jüpiter gibi büyük gezegenlerde bu mümkün olabilir.Yüksek sıcaklık ve basınçtaki plazmanın yanında,kibrit alevi,flüoresan lambadaki ışıldama gibi düşük sıcaklık ve basınç şartlarında da plazma ile karşılaşılır.Gazlarda iyonlaşma nisbeti sıcaklıkla artar.Bir kaç on bin derece gibi bir sıcaklıktan sonra yalnız pozitif yüklü iyonlar ve elektronlor karışımı elde edilir. Gazın iyonlaşma oranına göre iki tür plazma vardır: 1.Tam yada yarı tam iyonlaşmış plazmalar Döteryum ve trityum gibi hafif çekirdeklerin helyum çekirdekleri vermek üzere kaynaştıkları,termonükleer sıcaklıkta karşılaşılan bu tür plazmalarda sıcaklık bir kaç milyon derecedir.Yıldızlar ve güneş bu plazmaya örnektir. 2.Kısmi iyonlaşmış plazmalar İyonlaşma oranı ancak %50 yi ara sıra aşan plazmalardır.Sıcaklık 2000C ile 10000C arasındadır.Kısmi iyonlaşmış plazmalar sanayide kullanılır.Gazlar yalıtkan olmalarına rağmen plazma iletkendir.Bu sanayi için çok önemlidir. Sanayide kullanılan plazma şu şekilde elde edilir: -Elektrik Yayı Metodu:Elektrotları doğru akımla beslenen bir fener,bu elektrotlar arasında oluşturulan sürekli bir elektrik yayından basınç altında geçirilen bir gazı plazma haline çevirir.Elektrotlar üzerinde yüksek sıcaklık oluşacağından elektrotlar sürekli soğutulmalıdır. -Yüksek Frekans Plazması:Çok yüksek frekanslı elektrik akımı ile elde edilir.Plazma oluşturulması istenen gaz,çok şiddetli gerilim kaynağı ile beslenen bir kangalın sarımları arasından geçirilir.